H.GÜRER
5 Ocak 2008
Turizmin uzaya
yapacağı ilk akın belki de Virgin Galactic şirketinin başlatacağı ticari uzay
uçuşları olacak! Şiirket 2008 yılından başlayarak uzayın sınırına düzenli
yolculuklar başlatmayı hedefliyor. 2010’dan önce yolcular bir roket yardımıyla
yerden yaklaşık 100 km yükseğe taşınacak ve bir süre yerçekimsiz ortamı yaşamaları
sağlanacak. 2025 yılında dünyanın alçak yörüngesinde belki beş-10 günlük
tatiller mümkün olacak. Burada kurulacak bir otel, Uluslararası Uzay istasyonu’na
benzeyecek. Belki de şişme bir yapı bu iş için daha uygun olabilir. Yine de
NASA uzmanları önümüzde ki 20 yıl içinde yörüngede bir Hilton beklenemeyeceğini
söylüyor.
Ay’a 2008 yılında
bir keşif aracı gönderilecek, 2017’deyse insanlı bir uçuş bunu izleyecek. Bu
görevlerin amacı insanın uzayda yapacağı en uzun yolculuk olan Mars’a yolculuğa
hazırlanmak. NASA, dördüncü gezegenin haritasını çıkaracak robot araçları
Mars’a göndermeyi planlıyor. Bu harita 2025’te yapılması hedeflenen insanlı
Mars uçuşları için bir kılavuz olacak. Bu tarihten daha önce, 2011 yılındaysa
Dünya dışında uçacak ilk araç olan Mars Flyer adlı uzay aracının fırlatılması
hedefleniyor.
Yıldızlararası Sonda Tasarımı[1]: 2010 yılında NASA’nın Yıldızlararası Sınırlar
Keşfi adını verdiği uzay sondası (IBEX)
tasarımı ile, güneş sistemi’yle yıldızlararası uzayın sınırlarının haritasını
çizilmesi hedeflenmektedir. Hatırlanacağı gibi, geçtiğimiz yıllarda dünya
üzerinden geçen kuyruklu yıldızın yörüngesi belirlenerek bir kapsül gönderilmiş
ve bu kapsüle kamera takılarak kapsülün kuyruklu yıldız ile çarpıştığı ana
kadar canlı görüntüleri çekilmişti. Kyruklu yıldıza çarpan kapsülün, yıldızda
aldığı parçalar incelenerek yıldızlarında ‘gizemi’ çözülmesi için girişimler
NASA tarafından başlatılmıştı.
Uzun Erimli Mercek[2]: Bütün uzay araştırmaları uzun yolculuklar
gerektirmiyor. 2009 yılında bir Boeing 747 2,7 metre uzunluğunda ki kızılötesi
bir teleskopu yörüngeye yerleştirecek. Stratosferik Astronomi Gözlemevi uzayda
belli bazı organik moleküllerin izini arıyor.
Gelecek Durak Mars:
Önce robotlar gitmişti, bunu astronotlar izledi ve yakında
kaçınılmaz olarak turistler gidecek. Uzunca bir süreden sonra Ay’a yeniden
dönüyoruz. Ama bu yalnızca bir adım. Bundan sonraki hedefiniz Mars.” Bu sözler
NASA yetkililerine ait. Geçtiğimiz yıl, ABD emperyalizminin başkanı faşist Bush,
Mars’a insanlı bir uçuş yapılacağını açıklamıştı. Bu görevin 2025 yılına kadar
gerçekleştirilmesi planlanıyor. Önümüzde ki beş yıl içinde Mars’a insansız uzay
araçları gönderilmesine devam edilecek. Ay’a yapılması planlanan seferlerse
tümüyle Mars görevinde gerekli olacak şeyler için. Hatta Mars’da daha ilerisi
için bir basamak olabilir. Bütün bu görevler robot/insan çalışmalarına dayanıyor.
Bu görevlerin yalnızca insan ya da yalnızca robot görevleri olması gerekmiyor;
araştırmacılar “birlikte çalışmak çok daha verimli sonuçlar doğuacaktır” diye
düşünüyor. Düşünülen planlamaya göre, Önce yer araçları gezegen yüzeyinde ne
olduğunu keşfedecek, sonra insanlar onların peşinden görevlerini sürdürecekler.
Mars görevi sırasında karşılaşılacak en büyük sorunlardan birisi olarak görülen
sorun ise, uzayda atmosferin korunmasından yoksun kalmak ve zararlı ışınlar! Bu
nedenle de Uluslararası Uzay istasyonu’nda radyasyonun neden olduğu zararı en
aza indirmek için çareler arandığı biliniyor.
İnsanlı bir uçuş görevinin başarılı olması için astronotların sağlığı ve
güvenliği de önem taşıyan bir başka unsur. Görevi planlayanların olası sağlık
sorunlarını ve olası tehlikeleri önceden düşünüp bunlara karşı önlem almaları
gerekli. Sözgelimi, Mars’ın ince atmosferinden sızan kozmik ışınların
astronotlarda görüş bozukluklarından kansere kadar birçok hastalığa neden
olabileceği biliniyor.[3]
Kaldı ki, aylarca sürmesi planlanan böyle bir görevde astronotların uzun süre
yerçekimsiz ya da düşük çekimli ortamlarda yaşaması gerekiyor. Bu da onların
bedenlerinde bir süre sonra kemik ve kas erimelerine neden olacak. Aynı nedenden dolayı astronotlar
Dünya’ya döndüklerinde normal yerçekiminden dolayı bedenlerinde uzun süre şiddetli
ağrılar, kasılmalar duyacaklar. Mars’ın yüzeyinde hareket etmek de aslında çok
kolay sayılmaz. Bugüne değin astronotların uzayda giydiği giysiler birçok değişiklikten
geçti. Merkür görevlerinde kullanılan giysilerden bu yana elbise tasarımcıları
astronotların güvenliğini ve rahatlığını düşünerek son derece gelişmiş uzay
elbisesi modelleri tasarladılar. Ancak unutulmamalı ki, bu elbiseler ya Dünya
yörüngesinde ki görevlerde ya da düşük kütle çekimli Ay üzerinde kullanıldılar.
Bu giysilerin her biri astronotların taşıdığı yaşam destek birimleriyle
birlikte yaklaşık 100 kg ağırlığında. Düşük çekimlerde sorun olmayan ağır
giysiler, kütle çekimi neredeyse Dünya’nın ki kadar olan Mars’ta kullanılamayacaklar.
Yararlanılan Başkaca Kaynaklar:
-
Mann, C., A “Remote Control For Your Life”, Technology
-
http://www.ibm.com/Search?v=11&lang=en&cc=us&q=smart+
Home
-
Türkçe yayınlanan BİLİM veTEKNİK dergisinin Temmuz
2005 sayısından faydalanılarak derlenmiştir.
- - -
Bu yazı Avrupa Türkiyeli
İşçiler Konfederasyonu ATİK’in yayın organı olan Mücadele gazetesinin
199.sayısının, Şubat 2008 Tarihinde yayınlandı.
